پارک ملی MURCHISON FALLS، اوگاندا – در زیر سایه بان جنگلی انبوه، فیل ها، پرندگان کمیاب و میمون های کلوبوس، بولدوزرهای خروشان و بیل مکانیکی، بت ها را در هم می شکند، درختان باستانی را فرو می ریزند و جاده ها را کنده کاری می کنند تا به جدیدترین منبع ثروت اوگاندا برسند: نفت.
بن نتاله، یک راهنمای تور اوگاندایی که دو دهه است بازدیدکنندگان را به پارک ملی آبشار مورچیسون می آورد، گفت: این یک پناهگاه است. اما آنها قصد دارند یکی از بزرگترین میراث ما را نابود کنند.»
اکنون یک هجوم نفت در اوگاندا در جریان است، کشوری سرسبز و محصور در خشکی در شرق آفریقا که سرمایه‌گذاری مشترک چند میلیارد دلاری را با شرکت‌های نفتی فرانسوی و چینی امضا کرده است و استدلال می‌کند که این درآمدها بودجه مدارس، جاده‌ها و دیگر توسعه‌ها را تامین می‌کند.
حفاری از قبل در سواحل دریاچه آلبرت آغاز شده است و در زیستگاه بکر پارک ملی آبشار مورچیسون، کارگران در حال پاکسازی مناطق برای قرار دادن بالشتک برای چاه های نفت هستند. زمین برای ساخت خط لوله ای برای انتقال نفت از غرب سرسبز اوگاندا محصور در خشکی، از طریق جنگل ها و ذخایر شکار در تانزانیا، به بندری در سواحل اقیانوس هند در حال تملک و پاکسازی است.
ساکنان هر دو کشور از سرزمین‌های خود آواره شده‌اند که انتقادات و شکایت‌های بین‌المللی را به دنبال داشته است. محیط بانان نگران هستند که نشت نفت می تواند دریاچه ویکتوریا را که منبع حیاتی آب شیرین برای 40 میلیون نفر است، تهدید کند و پارکی را که از آبشار مورچیسون، یکی از قدرتمندترین آبشارهای جهان محافظت می کند، تخریب کند، جایی که رودخانه نیل از میان دره ای باریک می خروشد.
دولت بایدن در این هفته با تایید رسمی پروژه عظیم حفاری نفت در آلاسکا، در جایی که گفته می‌شود بزرگترین گستره زمین بکر کشور است، غوغای مشابهی را در میان دوستداران محیط زیست به راه انداخت.
این پروژه در اوگاندا و تانزانیا بر شهرها و روستاهایی تأثیر گذاشته است که در آن کشاورزان کوچکی که در خانه‌های آجری با سقف‌های کاهگلی زندگی می‌کنند، می‌گویند که تمام یا بخشی از زمین‌هایشان توسط این سرمایه‌گذاری مشترک، معروف به خط لوله نفت خام آفریقای شرقی مصادره شده است. بسیاری از آنها صحبت کردند که هنوز سال ها بعد منتظر پرداخت هستند، در حالی که شرکت خط لوله آنها را از کاشت محصولات نقدی حیاتی مانند موز منع کرد که هزینه غذا و هزینه مدرسه را برای فرزندانشان می پردازد.
سارا ناتوکوندا، مادر 5 فرزند 39 ساله در کیجومبا، روستایی در غرب اوگاندا، که سال ها منتظر ماند تا اوگاندا شود، گفت: “آنها فقط به خارجی ها فکر می کنند که نفت آنها را می خرند، نه ما که صاحب زمین هستیم.” برای هر کشور پرداخت می شود. او گفت که در آن زمان، مبلغ برای خرید ملک مشابه در نزدیکی جایی که قیمت زمین از نظر ارزش افزایش یافته بود، بسیار ناچیز بود و شرکت خط لوله از افزایش قیمت آن خودداری کرد.
اگر زمین را به آنها رد کرده بودیم، آیا آنها از این خط لوله در هوا عبور می کنند؟
جوامع ماهیگیری و همچنین کشاورزان آواره شده اند. در سواحل دریاچه آلبرت، یک سکوی نفتی تازه نصب شده آسمان را سوراخ کرد. شرکت ملی نفت فلات قاره چین حفاری اولیه برای نفت را در ژانویه آغاز کرد. در فاصله کمتر از نیم مایلی، امواج ملایمی در ساحلی که قایق های ماهیگیری بیکار بسته شده بودند، می پیچیدند.
Babihemaiso Dismas، یکی از رهبران روستا، گفت که چین ملی به ماهیگیران می‌گوید که به دلیل حفاری روزها از دریاچه دور بمانند – و آنها را از غذا و درآمد محروم می‌کند. ساکنان می گویند که توسعه اندکی را که شرکت وعده داده بود دیده اند. تنها جاده‌های منتهی به محل‌های حفاری و دفاتر خود را آسفالت کرد و تعداد کمی از افراد محلی را استخدام کرد و در عوض کارگران خارجی را به کار گرفت.
او گفت: «آنها میلیون ها دلار در کشور ما حفاری می کنند اما نمی خواهند آن را تقسیم کنند. آنها گاو را بدون اینکه به آن غذا بدهند می دوشند.
در تانزانیا، ساکنان در مسیر خط لوله گفتند که آنها فقط از طریق رسانه ها از پروژه مطلع شده اند، درست قبل از اینکه به آنها اطلاع داده شود که باید ترک کنند. برخی اعتراض کردند، اما بیهوده بود. طبق قوانین تانزانیا، تمام زمین ها عمومی است و رئیس جمهور به عنوان امین، به دولت اجازه می دهد تا آن را تصرف کند.
عیسی فوگا، 86 ساله، که گفت مجبور شد غرامت سه هکتاری ذرت و آفتابگردان خود را در شمال شرقی تانزانیا بپذیرد، گفت: “فرصتی برای مذاکره وجود نداشت.” “این به طور خودکار به عنوان یک سفارش آمده است.”
دولت‌های اوگاندا و تانزانیا و دو شرکت نفتی – TotalEnergies فرانسه و China National – این نگرانی‌ها را بیش از حد و حتی نادرست می‌خوانند. آنها اصرار دارند که از مردم و محیط زیست محافظت کرده اند و به قوانین کشورها و اصول سازمان ملل در زمینه تجارت و حقوق بشر احترام گذاشته اند.
مقامات در اوگاندا و تانزانیا از این پروژه به عنوان حیاتی اقتصادی دفاع می کنند. روث نانکابیروا سنتامو، وزیر انرژی و توسعه مواد معدنی اوگاندا، در مصاحبه ای گفت که درآمد حاصل از نفت – تخمین زده می شود سالانه 2 میلیارد دلار – برای جاده ها، بیمارستان ها و انرژی مقرون به صرفه تامین شود.
هر دو کشور کشورهای ثروتمندی را که انتشار گازهای گلخانه ای آنها عمدتاً بحران آب و هوایی را ایجاد کرده است به ریاکاری متهم می کنند که تلاش می کنند کشورهای فقیر را از بهره برداری از منابع نفتی خود برای بالا بردن استاندارد زندگی خود منصرف کنند.
ژانويه ماكامبا، وزير انرژي تانزانيا، در يك مصاحبه تلفني گفت: “اگر نمادي از رياكاري جهاني در مصرف انرژي وجود دارد، اين همان جاست.” مثل این است که می گویند، بگذارید اعتیاد به هیدروکربن ها حق انحصاری ما باشد.
TotalEnergies در پاسخ‌های ایمیلی به سوالات اذعان کرد که برخی از پرداخت‌ها را به تاخیر انداخته است زیرا هنوز سرمایه‌گذاری‌ها انجام نشده است و همه‌گیری ویروس کرونا باعث ایجاد مشکلات لجستیکی شده است. این شرکت اعلام کرد و دو کشور تصمیم گرفتند به افراد آسیب دیده غرامت اضافی 15 درصدی در اوگاندا و حدود 12 درصدی در تانزانیا بپردازند. همچنین گفت که مکانیسم هایی را برای هر کسی که آسیب دیده است برای شکایت ایجاد کرده است.
ملی چین به درخواست های مکرر برای اظهار نظر پاسخ نداد.
این پروژه با مخالفت های بین المللی مواجه شده است. شش گروه حقوق بشر و محیط زیست اوگاندا و فرانسه از TotalEnergies به دلیل نقض قانون فرانسه که شرکت های فرانسوی را ملزم به حمایت از حقوق بشر و حفاظت از محیط زیست می کند، شکایت کردند. دادگاه در اواخر فوریه این پرونده را با استناد به دلایل رویه ای رد کرد، اما فعالان متعهد شدند که به مبارزه با TotalEnergies در داخل و خارج از دادگاه ادامه دهند.
تامین مالی این خط لوله نهایی نشده است و فعالان توانسته اند برخی از بزرگترین بانک های جهان را متقاعد کنند که از آن حمایت نکنند. چندین گروه حقوق بشر و محیط زیست اخیراً شکایتی را علیه مارش، یک شرکت مستقر در نیویورک که طبق گزارش ها خط لوله را بیمه کرده بود، به دولت ایالات متحده تسلیم کردند.
هم در تانزانیا و هم در اوگاندا، افرادی که به این پروژه اعتراض می کنند و خبرنگارانی که آن را پوشش می دهند، از آزار و اذیت، ارعاب و دستگیری خودسرانه خبر داده اند. کامفرت آگانیرا، یک فعال در هویما، اوگاندا، گفت که سال گذشته مردان ناشناس در دفتر او ظاهر شدند و او را هل دادند و تلفنش را گرفتند.
او گفت: “ما بیش از حد ترس داریم اما به هر حال کار را انجام می دهیم.”
هجوم نفت در حال حاضر سیل کارگران، هتل های جدید و جاده های روشن را به منطقه هویما در غرب اوگاندا آورده است.
اما فعالان می گویند که TotalEnergies و شرکای آن باد کرده تعداد مشاغلی که این پروژه ایجاد خواهد کرد، در ابتدا میزان حفاری در پارک مورچیسون را کم اهمیت جلوه داد و تأثیر کامل پروژه بر آب و هوا را دست کم گرفت.
کارشناسان محیط زیست می گویند خطر فاجعه زیست محیطی غیرقابل قبول است. این خط لوله که طولانی ترین مجرای گرمایشی در جهان است، در حوضه دریاچه ویکتوریا که آب شیرین اوگاندا، تانزانیا و کنیا را تامین می کند، عبور خواهد کرد. از یک منطقه لرزه خیز به سمت خط ساحلی عبور خواهد کرد که از ذخایر دریایی غنی از حرا و صخره های مرجانی محافظت می کند.
سایت‌های حفاری و خط لوله همچنین ذخایر شکار و استپ‌های مملو از حیواناتی مانند شیر، گاومیش و زرافه روچیلد در معرض خطر را که گردشگران برای دیدن آنها هجوم می‌آورند، قطع خواهد کرد. فعالان هشدار می دهند که این پروژه به زیستگاه و صنعت حیاتی گردشگری آسیب می رساند.
در حال حاضر، وسایل نقلیه با سرعت در جاده آسفالت شده در Murchison حیوانات را کشته اند. فعالان می گویند که این ساخت و ساز فیل ها و سایر حیوانات را به روستاها برده است، جایی که آنها محصولات را از بین می برند و به اموال آسیب می رسانند.
در یک صبح اخیر در پارک، گله ای از فیل ها که از یک گوساله محافظت می کردند، چندین اتوبوس را که کارگران نفت را حمل می کردند، تهدید کردند.
در زمان اوج تولید، فعالان آب و هوا تخمین می زنند که پروژه شرق آفریقا منجر به انتشار 34 میلیون تن کربن در سال خواهد شد که بیشتر از انتشار کل فعلی اوگاندا و تانزانیا است.
دیانا نابیروما، از مؤسسه غیرانتفاعی آفریقا برای اداره انرژی در اوگاندا، گفت که عجله برای حفاری سوخت‌های فسیلی علیرغم نیاز به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای مانند آتش زدن خانه‌اش است زیرا بقیه در همان خیابان قبلاً در حال سوختن بودند.
اما مقامات هر دو کشور اصرار دارند که این پروژه منجر به افزایش خالص قابل توجهی نخواهد شد و توجه داشته باشند که کشورهای آنها بخش کوچکی از انتشار گازهای گلخانه ای در سراسر جهان را تشکیل می دهند – حدود 36 میلیارد تن.
با این حال، آقای Ntale، راهنمای تور، نگران آسیب ماندگاری به مکان‌هایی مانند پارک مورچیسون است، جایی که TotalEnergies انتظار دارد حفاری را در بهار آغاز کند. یک سپیده دم اخیر، او گروهی از گاومیش ها را تماشا کرد که در گل و لای غوطه ور بودند، سه نوک شاخ زمینی حبشی که در نزدیکی غذا می گشتند و یک زرافه تنها در دوردست. اما بلافاصله پس از آن، کارگران نفت دوباره در آنجا بودند، سر و صدای آنها و کامیون ها آرامش را قطع می کردند.
آقای “این یک تراژدی است.” نتاله سرش را تکان داد و گفت. “این پارک دیگر هرگز مثل سابق نخواهد بود.”
موسینگوزی بلانچ از کامپالا، اوگاندا و علوی ماساره از دارالسلام، تانزانیا گزارش ارائه کرد.
